Przedszkolak, który stanie się po wakacjach uczniem, to powód do dumy dla nas rodziców. Dla niego samego to jednak duża zmiana. Nie tylko będzie musiał zrezygnować ze spędzania czasu na zabawie i poświęcić go znacznie więcej na naukę, ale również pozna nowych kolegów i zmieni otoczenie. Rodzice często martwią się czy sobie poradzi i czy zaadaptuje się do nowych warunków. Skąd wiadomo, czy dziecko jest już przygotowane by zacząć naukę w szkole?
Jakie kompetencje są konieczne?
Rodzic może samodzielnie ocenić czy jego dziecko jest gotowe na pójście do szkoły. Podejmując się takiej oceny warto spojrzeć kompleksowo na umiejętności jakie będą dziecku niezbędne, uwzględniając nie tylko rozwój intelektualny, ale również psychiczny, fizyczny i emocjonalny.
Pierwszoklasista powinien potrafić skupić uwagę na lekcji, komunikować się w sposób zrozumiały z otoczeniem, wyrażać swoje potrzeby i prosić o pomoc w sytuacjach tego wymagających. W nawiązywaniu nowych przyjaźni pomocne będą kompetencje społeczne, takie jak umiejętność zabawy z innymi, współpracy w grupie, zachowywanie się z szacunkiem i tolerancją wobec innych dzieci i dorosłych. W szkole maluch musi przestrzegać reguł współżycia społecznego, rozumieć i reagować na polecenia nauczyciela. Powinien również potrafić samodzielnie o siebie zadbać: ubrać się, załatwić potrzeby fizjologiczne, zjeść posiłek, a także zatroszczyć się o swoje rzeczy.
Wbrew powszechnemu przekonaniu dziecko nie musi umieć pisać i czytać. Te umiejętności zdobędzie w szkole.
Kompetencje wymagane od pierwszoklasistów – wytyczne MEN
Dociekliwi rodzice mogą sprawdzić, czy ich dziecko spełnia wytyczne Ministerstwa Edukacji Narodowej. Zostały one określone w „Podstawie programowej wychowania przedszkolnego dla przedszkoli i oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych” (jest dostępna na stronie: https://www.gov.pl/web/edukacja/podstawa-programowa-wychowania-przedszkolnego-dla-przedszkoli-i-oddzialow-przedszkolnych-w-szkolach-podstawowych). Zawiera ona zbiór kompetencji w różnych dziedzinach życia, które dziecko powinno przyswoić sobie w przedszkolu. Będą one rozwijane w trakcie edukacji w szkole podstawowej.
Podstawa wśród najważniejszych obszarów wymienia:
- Umiejętności społeczne. Dziecko powinno umieć bawić się z rówieśnikami bez generowania konfliktów, szanować innych, słuchać dorosłych, zrozumieć co do niego mówią i jakie mają oczekiwania. Maluch musi również znać podstawowe informacje o sobie (imię, nazwisko i adres) oraz o swoich rodzicach. Powinien wiedzieć, że mieszka w Polsce, znać hymn i barwy narodowe.
- Umiejętności dnia codziennego. „Pierwszak” musi sam się ubierać i rozbierać, korzystać z toalety bez pomocy osób trzecich i zachowywaać się poprawnie podczas posiłków.
- Umiejętności porozumiewania się. Dziecko idące do szkoły powinno umieć wyartykułować swoje potrzeby, mówić poprawnie po polsku z zasobem słownictwa właściwym dla tego wieku i poziomu rozwoju. Komunikaty formułowane przez ucznia muszą być zrozumiałe dla innych. Ważna jest też umiejętność słuchania, koncentrowania uwagi i pytania, gdy coś nie jest jasne.
- Umiejętności rozumienia otoczenia. Wśród tych kompetencji ważne jest postrzeganie przyczyno – skutkowości i próby przewidzenia konsekwencji swoich działań. Uczeń powinien umieć poprosić o pomoc w sytuacjach zagrożenia i wiedzieć od kogo taką pomoc może otrzymać. Powinien również wiedzieć jak bezpiecznie poruszać się po drogach i korzystać ze środków transportu oraz rozpoznawać zjawiska atmosferyczne.
- Umiejętności motoryczne, czyli szeroko rozumiana sprawność fizyczna, pozwalająca na wspólne zabawy z rówieśnikami. Koordynacja wzrokowo – ruchowa powinna pozwalać pierwszoklasiście na wykonywanie prostych czynności, takich jak wycinanie lub pisanie (jednak nie musi on znać liter i umieć czytać).
- Umiejętności artystyczne. Dziecko powinno umieć zachować się w różnych sytuacjach związanych ze sztuką (np. w teatrze), jak również potrafić wchodzić w role (odgrywać je). Zaleca się by umiało śpiewać piosenki dziecięce i wyrażać się przez prace plastyczne (rysowanie, malowanie).
- Szacunek wobec przyrody. Dziecko powinno wiedzieć jak z grubsza funkcjonuje świat roślin i zwierząt i otaczać go szacunkiem.
- Umiejętności matematyczne. Uczeń zaczynający szkołę podstawową powinien prawidłowo liczyć, wykonywać proste działania matematyczne (dodawanie, odejmowanie), odróżniać prawą stronę od lewej, jak również mierzyć odległości prostymi metodami (np. krokami).
W przypadku jakichkolwiek wątpliwości dotyczących przygotowania dziecka do rozpoczęcia nauki w szkole rodzice mogą skorzystać z poradni pedagogicznych. Pracują tam psycholodzy, którzy sprawdzą, czy dziecko jest gotowe do rozpoczęcia nauki.