Lęki u dzieci. Jak sobie z nimi radzić?

Dlaczego my rodzice nie potrafimy naturalnie przyjąć do wiadomości tego, że nasze dziecko może czuć lęk? Czy to przed wejściem do windy, czy bać się ciemności, czy psa?

Nie mogę zapomnieć pewnej sytuacji w centrum handlowym, której byłam świadkiem. Mama  wciągała do windy kilkuletniego synka.  Chłopiec krzyczał i wołał, że się boi i nie chce wsiąść do windy. Mama jednak zupełnie była głucha na jego rozpaczliwe wołanie. Wchodź, musisz w końcu przełamać swój strach – dodała. Po czym wciągnęła chłopca do windy bez jakiegokolwiek omówienia z nim jego obaw i lęku. Im częściej będziemy jeździć windą to się przyzwyczaisz.

Czy Waszym zdaniem taka postawa rodzica jest słuszna?

Lęk nie jest czymś złym i godnym potępienia. Apeluje by nie stosować terapii szokowej i nie zmuszać dziecka, by zmierzyło się z tym, czego się boi. W miarę upływu czasu zmienia się postrzeganie rzeczywistości przez dziecko. Staje się ona wtedy mniej przerażająca i naturalna.

Lęki towarzyszą nam od wczesnego dzieciństwa i nie da się określić ich charakteru jednoznacznie, ponieważ jest to sprawa indywidualna każdego człowieka. Niemniej jednak, wpływają zwykle znacząco na zachowanie osoby borykającej się z takim problemem. Czasami wymagają rozpoczęcia terapii, mającej na celu zminimalizowanie skutków ich istnienia lub całkowite wyleczenie. Jak jednak radzić sobie z lękami, które dotykają naszego dziecka?

Lęk i strach

Choć lęk często utożsamiany jest ze strachem, definicja obu różni się między sobą. Strach to naturalna reakcja organizmu wobec konkretnego zdarzenia lub obiektu, które jest realistyczne lub istnieje duża doza prawdopodobieństwa jego zaistnienia. Lęk natomiast odnosi się do naszych wewnętrznych przeczuć, nierzadko irracjonalnych, których zaistnienie jest nieprawdopodobne. Często źródło jego pochodzenia jest niejasne i trudne do zidentyfikowania.

Inaczej mówiąc, strach pojawia się wyniku realnego zagrożenia np. na skutek bólu. Lęk zaś jest efektem wyobrażeń, że coś złego może się stać, choć brak namacalnych dowodów na słuszność tych podejrzeń.

Rodzaje lęków

Nowo narodzone dziecko będzie bać się niemalże wszystkiego, co dla niego nowe lub głośne. W etapie niemowlęcym powstaje lęk separacyjny, w którym dziecko boi się, że zostanie opuszczone przez rodzica, gdy ten na chwilę oddali się. Kilkuletnie dziecko, które rozwija swoją wyobraźnię, zacznie z niej korzystać nadmiernie wyobrażając sobie różne rzeczy. Zważywszy na fakt, że jest zbyt małe by odróżnić to, co jest wytworem jego fantazji, a co rzeczywistością, wymyślone rzeczy będą napawać je lękiem. Podstawą do tworzenia takich iluzji może być zdarzenie, przedmiot, zwierzęta, ludzie, miejsce, więc w praktyce, kilkulatek obawiać może się dosłownie wszystkiego.

Jak lęki wpływają na dziecko?

Lęki dziecka w większym stopniu wpływają na kształtowanie jego osobowości. W przypadku kilkulatka, gdy jest on w fazie poznawania świata, lęki wpływają chociażby na jego chęć odkrywania, uczenia się nowych rzeczy, zaznajamiania się z nowymi przedmiotami lub miejscami. Jeśli będzie się czegoś bać, w pierwszej kolejności zacznie tego unikać i wszelkich możliwych opcji kontaktu z czynnikiem lękotwórczym.

Lęk przed ciemnością, a tym samym możliwością czyhania potworów w na pozór niegroźnej szafie, wpływa nie tylko negatywnie na malucha, ale również na jego rodziców.

Nowo poznani ludzie mogą okazać się złymi porywaczami lub ludźmi, którzy zabiorą malucha, bo tak, by postraszyć nieznośnego malucha, powiedzieli rodzice.

Zwierzęta natomiast wydają się większe i groźniejsze niż dla osoby dorosłej i zbyt radosny pies sąsiada może stać się przerażającym stworem witającym go codziennie rano, tuż przez ogrodzenia podwórka.

Jak sobie radzić z lękami dziecka?

Przede wszystkim nie daj odczuć maluchowi, że bojąc się robi coś złego. Nie krytykuj jego zachowania, nie drwij z niego. Dziecko aby uporać się z lękami potrzebuje Twojego wsparcia, a sama świadomość Twojej obecności, przytulenie i zapewnienie o bezpieczeństwie, doda mu otuchy.

Rozmawiaj z nim i ustalaj, czego konkretnie się przestraszyło, co widziało. Mając tę wiedzę, dajesz sobie szansę na przemyślenie tematu i ułożenie planu działania, mającego pomóc mu uporać się z lękiem. Pokaż mu, że jego lęki nie mają odzwierciedlenia w rzeczywistości i bądź dla niego dobrym przykładem zaglądając do szafy, za zasłonkę lub pod jego łóżko. Zaproś malucha jednocześnie do tego, by zrobił to razem z Tobą. Jeśli boi się konkretnych zwierząt lub przedmiotów, kup książeczkę o tej tematyce, którą nie tylko będzie mógł przeglądać i przyzwyczajać się do widoku tego, co go przeraża, ale też czerpać pozytywne informacje na ten temat. Wplatanie zabawnych historyjek czy opowieści z własnego dzieciństwa ma szansę być również dobrym lekarstwem na jego problemy. Należy zawsze pochylić się nad problemem dziecka i zrozumieć jego lęk. Jest to sytuacja przejściowa i dziecko z tego wyrośnie. Pozwól przez jakiś czas na unikanie, budzącej lęk sytuacji.

I pamiętaj, by zawsze doceniać, gdy dziecku uda się wygrać z jakimś lękiem. Takie działanie zmotywuje je do dodatkowych starań w przyszłości.

Ja z kolei z mojego dzieciństwa pamiętam pewnego chłopca, który panicznie bał się psów. Nie dano mu jednak szansy się oswoić z tymi zwierzętami. Im bardziej chłopiec się bał, tym bardziej właściciele psów bagatelizowali problem. Terapia szokowa najlepsza. Smutne.

Bądźmy przynajmniej my teraz mądrzejsi i bardziej uważni na to co czują nasze dzieci.

A Ty, jak radzisz sobie z lękami Twojego dziecka?