Tata a urlop rodzicielski w pytaniach i odpowiedziach

Kochani, w związku z tym, że wśród czytelników bloga są również tatusiowie. Dzisiaj kontynuacja serii pytań i odpowiedzi dotyczących urlopu rodzicielskiego. Tym razem na tapecie Tatuś – zobacz najczęściej zadawane pytania w serwisie http://rodzicielski.gov.pl/

Czy jeśli w trakcie trwania urlopu rodzicielskiego pracownicy – mamie dziecka, która z niego korzysta kończy się umowa o pracę, aby zachować pozostałe tygodnie tego urlopu powinien je wykorzystać ojciec dziecka?
Tak. Niemniej jest to możliwe pod warunkiem, że tata dziecka sam jest
pracownikiem oraz że część urlopu rodzicielskiego, niewykorzystana przez mamę dziecka w związku z ustaniem jej zatrudnienia, wyniesie 8 tygodni lub więcej. W takiej sytuacji była pracownica nie musi jednak przekazać urlopu ojcu dziecka. Po ustaniu zatrudnienia straci ona wprawdzie prawo do tego urlopu, ale będzie mogła skorzystać z prawa do zasiłku za cały okres odpowiadający okresowi niewykorzystanego urlopu rodzicielskiego. Tak więc do rodziców należeć będzie decyzja czy tata dziecka przejmie część tego urlopu czy też mama dziecka skorzysta z prawa do zasiłku. Natomiast w przypadku gdy część urlopu rodzicielskiego niewykorzystana przez mamę dziecka w związku z ustaniem jej zatrudnienia, wyniesie mniej niż 8 tygodni (np. 5) ojciec dziecka nie będzie mógł przejąć pozostałej części urlopu rodzicielskiego.
W takiej sytuacji po ustaniu zatrudnienia mama dziecka będzie mogła jednak skorzystać z prawa do zasiłku za cały okres odpowiadający okresowi niewykorzystanego urlopu rodzicielskiego.

Z jakich uprawnień do urlopów po wprowadzeniu urlopu rodzicielskiego może korzystać tata dziecka?
W przypadku rezygnacji z części podstawowego urlopu macierzyńskiego przez mamę dziecka jego tata ma prawo wykorzystać pozostałą jego część.
Bezpośrednio po podstawowym urlopie macierzyńskim może opiekować się dzieckiem na dodatkowym urlopie macierzyńskim w pełnym wymiarze lub dzieląc go z mamą dziecka, a bezpośrednio po nim może skorzystać z nowego urlopu rodzicielskiego również w pełnym wymiarze lub dzieląc go z mamą dziecka.
Przysługują mu też urlopy: ojcowski i wychowawczy.

Po ilu tygodniach urlopu macierzyńskiego tata może zastąpić mamę w opiece nad dzieckiem i jakie ma uprawnienia w sytuacji, gdy mama dziecka wróci do pracy i to on będzie je wychowywał?
Po wykorzystaniu przez mamę dziecka po porodzie co najmniej 14 tygodni podstawowego urlopu macierzyńskiego tata dziecka ma prawo przejąć pozostałą część tego urlopu. Po niej natomiast sam może zdecydować z jakich uprawnień związanych z rodzicielstwem chciałby skorzystać. Możliwych jest wiele rozwiązań np.: Bezpośrednio po podstawowym urlopie macierzyńskim tata dziecka może skorzystać z urlopu dodatkowego w pełnym wymiarze, a bezpośrednio po nim z nowego urlopu rodzicielskiego. Po podstawowym urlopie macierzyńskim może również skorzystać z urlopu Trzeba jednak pamiętać, że przy wyborze takiego rozwiązania nie będzie można skorzystać z dodatkowego urlopu macierzyńskiego, a następnie z nowego urlopu rodzicielskiego, ponieważ  w tej sytuacji nie zostanie zachowany wymóg bezpośredniego następowania po sobie urlopów: dodatkowego macierzyńskiego po podstawowym. Tak samo będzie, jeśli po podstawowym urlopie macierzyńskim tata dziecka zdecyduje się na urlop wychowawczy).

Czy pracownik tata dziecka może przejąć urlop macierzyński już po miesiącu wykorzystywania tego urlopu przez mamę dziecka? Jeżeli nie, to czy są planowane zmiany w tych przepisach?
Nie, nie może. Tata dziecka ma prawo przejąć część podstawowego urlopu macierzyńskiego po wykorzystaniu przez mamę dziecka po porodzie co najmniej 14 tygodni tego urlopu. Obecnie nie są planowane zmiany przepisów w tym zakresie.

Czy tata dziecka może bezpośrednio po jego narodzinach skorzystać z urlopu ojcowskiego, czyli w tym samym czasie, kiedy mama dziecka przebywa na urlopie macierzyńskim?
Tak, urlop ojcowski może być wykorzystany w okresie od dnia narodzin dziecka do ukończenia przez nie 1 roku życia, również w czasie, gdy mama dziecka korzysta z podstawowego i dodatkowego urlopu macierzyńskiego, a także z nowego urlopu rodzicielskiego.

Czy tacie dziecka, który nie jest w związku małżeńskim z mamą tego dziecka, przysługuje urlop ojcowski, a jeśli tak, to od kiedy i w jakim wymiarze?
Tak, urlop ojcowski w wymiarze 2 tygodni przysługuje pracownikowi – tacie dziecka niezależnie od tego, czy pozostaje on w związku małżeńskim z mamą dziecka. Urlop ten może być wykorzystany począwszy od narodzin dziecka do ukończenia przez nie 1 roku życia, również w czasie korzystania przez mamę dziecka z podstawowego i dodatkowego urlopu macierzyńskiego, a także z nowego urlopu rodzicielskiego.

Czy można skorzystać z urlopu ojcowskiego dwa razy w tym samym roku, ale na dwoje dzieci urodzonych przez tą samą mamę, z których jedno jeszcze nie ukończyło roku, a drugie dopiero się urodzi?
Tak, pracownik jest uprawniony do dwóch odrębnych urlopów ojcowskich na dzieci urodzone w tym samym roku kalendarzowym, ale w dwóch porodach.  Jedynym ograniczeniem w takim przypadku może być wiek dzieci, ponieważ każdy z tych urlopów można wykorzystać tylko w okresie od dnia narodzin dziecka do ukończenia przez nie 1 roku życia.

Czy można skorzystać z urlopu ojcowskiego i rodzicielskiego dwa razy na dwoje dzieci urodzonych w tym samym roku kalendarzowym przez tą samą mamę?

Tak, pracownik jest uprawniony do dwóch odrębnych urlopów ojcowskich na dzieci urodzone w tym samym roku kalendarzowym, ale w dwóch porodach.  Jedynym ograniczeniem w takim przypadku może być wiek dzieci, ponieważ każdy z tych urlopów można wykorzystać tylko w okresie od dnia narodzin dziecka do ukończenia przez nie 1 roku życia.  Skorzystanie przez tatę dziecka z urlopu ojcowskiego nie pozbawia go prawa
do nowego urlopu rodzicielskiego. Zgodnie z nową ustawą z tytułu urodzenia kolejnych dzieci, na każde z nich przysługiwać będzie odrębny urlop rodzicielski. Urlop ten przysługuje bezpośrednio po wykorzystaniu dodatkowego urlopu macierzyńskiego w pełnym wymiarze, przy założeniu, że mama dzieci jest pracownicą, jeśli jednak nie jest, tacie dzieci nie przysługuje ten typ urlopu.

Czy pracownik, który w podobnym czasie zostanie ojcem dwojga dzieci, jednego ze związku małżeńskiego, a drugiego ze związku nieformalnego, w obu tych przypadkach może skorzystać z urlopu ojcowskiego i rodzicielskiego? Czy też uprawnienia te znoszą się nawzajem?
Nie, nie znoszą się nawzajem. Pracownik taki jest uprawniony do dwóch odrębnych urlopów ojcowskich na dzieci urodzone przez różne matki.
Jedyne ograniczenie możliwości skorzystania z takich urlopów stanowi wiek dzieci, ponieważ każdy z tych urlopów można wykorzystać tylko w okresie od dnia narodzin dziecka do ukończenia przez nie 1 roku życia. Skorzystanie przez tatę dziecka z urlopu ojcowskiego nie pozbawia go prawa do nowego urlopu rodzicielskiego. Zgodnie z nową ustawą, urlop ten przysługuje bezpośrednio po wykorzystaniu dodatkowego urlopu macierzyńskiego w pełnym wymiarze, przy założeniu, że obydwie mamy są pracownicami, gdyby jednak tak nie było, tata dzieci nie będzie uprawniony do tego typu urlopu.

Czy roczny urlop można podzielić tak, żeby pierwsze 6 miesięcy wykorzystała mama, a kolejne 6 – tata dziecka?
Tak, można. To sami rodzice zdecydują jak wykorzystają urlop przysługujący im z tytułu narodzin ich dziecka.  Należy tylko pamiętać, że pierwsze 14 tygodni od porodu przysługuje wyłącznie mamie dziecka. Jeśli po tym czasie zdecyduje się ona wrócić do pracy, to niewykorzystaną część podstawowego urlopu macierzyńskiego udziela się jego tacie.  Niezależnie od tego tacie wychowującemu dziecko przysługuje 2- tygodniowy urlop ojcowski, który może wykorzystać do ukończenia przez nie 1 roku życia.

Jak jeszcze inaczej rodzice mogą podzielić między sobą taki urlop?
Dodatkowy urlop macierzyński można wykorzystać w jednej lub dwóch częściach, a urlop rodzicielski w jednej, dwóch lub trzech częściach,
w obu przypadkach następujących bezpośrednio po sobie. Do samych rodziców należy decyzja, czy urlopy te w całości wykorzysta jedno z nich, czy i ewentualnie w jaki sposób podzielą je między sobą.
Jak to może wyglądać w praktyce?
Może to wyglądać np. tak: cały dodatkowy urlop macierzyński, czyli 6 tygodni wykorzystuje mama, albo też  pierwsze 3 tygodnie mama a kolejne 3 – tata.  Cały urlop rodzicielski, czyli 26 tygodni wykorzystuje tata, albo 8 tygodni mama, potem 8 – tata i kolejne 10 – mama.

Czy tata dziecka, który nie jest w związku małżeńskim z mamą tego dziecka, może skorzystać z urlopu rodzicielskiego?
Nie zależy to od tego, czy rodzice dziecka pozostają w związku małżeńskim, a od tego, czy są pracownikami:
Tak, jeśli oboje rodzice dziecka są pracownikami.  Wówczas bezpośrednio po wykorzystaniu dodatkowego urlopu macierzyńskiego w pełnym wymiarze przez mamę albo tatę dziecka lub w dwóch częściach przez oboje rodziców, tata dziecka może skorzystać z nowego urlopu rodzicielskiego. Nie, jeśli mama dziecka nie jest pracownicą i co za tym idzie nie przysługuje jej podstawowy urlop macierzyński. Wówczas nie można udzielić dodatkowego urlopu macierzyńskiego w pełnym wymiarze, a tym samym następującego bezpośrednio po jego wykorzystaniu urlopu rodzicielskiego.

Czy na urlopie rodzicielskim rodzice mogą „przeplatać się” opieką nad dzieckiem, tak żeby np. najpierw zajmowała się nim mama, potem tata, a potem znowu mama?
Tak, jako że nowy urlop rodzicielski można wykorzystać maksymalnie w trzech częściach, z pierwszej z nich może skorzystać mama dziecka,
z drugiej jego tata i z trzeciej znowu mama. W takim przypadku należy jednak pamietać, że części te muszą następować bezpośrednio po sobie i każda z nich nie może być krótsza niż 8 tygodni.

Czy mama i tata dziecka mogą korzystać z urlopu rodzicielskiego w tym samym czasie?

Tak, przy czym łączny wymiar urlopu rodzicielskiego w takim przypadku nie może przekroczyć 26 tygodni, co oznacza, że w tym samym czasie oboje rodzice mogą korzystać z takiego urlopu maksymalnie 13 tygodni (13 tygodni urlopu rodzicielskiego mamy dziecka i 13 tygodni urlopu taty dziecka daje razem 26 tygodni).

Od czyjego wynagrodzenia: mamy czy taty dziecka będzie liczona wysokość zasiłku za okres urlopu rodzicielskiego w sytuacji gdy z podstawowego i dodatkowego urlopu macierzyńskiego będzie korzystać mama dziecka pobierając w tym czasie zasiłek w wysokości 100 %, natomiast z urlopu rodzicielskiego – tata dziecka pobierając za ten czas zasiłek w wysokości 60 %?

Wysokość zasiłku macierzyńskiego jest ustalana dla osoby korzystającej z danego urlopu i liczona na podstawie jej wynagrodzenia za pracę. Zatem w tym przypadku zasiłek za okres urlopu rodzicielskiego w wysokości 60% będzie liczony na podstawie wynagrodzenia za pracę taty dziecka.

Czy tata dziecka będzie mógł skorzystać z urlopu rodzicielskiego w sytuacji gdy mama dziecka (której umowa o pracę przedłużona do dnia porodu uległa rozwiązaniu z tym dniem) nie jest na urlopie macierzyńskim, ale pobiera zasiłek macierzyński?
Nie, ponieważ warunkiem udzielenia urlopu rodzicielskiego jest wcześniejsze korzystanie z podstawowego urlopu macierzyńskiego przysługującego mamie dziecka będącej pracownicą a bezpośrednio po nim z dodatkowego urlopu macierzyńskiego w pełnym wymiarze. Urlop rodzicielski stanowi więc kontynuację tych urlopów. Jeśli mama dziecka nie ma prawa do urlopu macierzyńskiego (ani podstawowego ani dodatkowego), a tylko do zasiłku, to tata dziecka nie będzie mógł skorzystać z urlopu rodzicielskiego. Warto jednak pamiętać, że w takiej sytuacji mama dziecka ma prawo do zasiłku również za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego.

Czy tata dziecka może skorzystać z urlopu wychowawczego jednocześnie z mamą tego dziecka?
Tak, rodzice lub opiekunowie dziecka spełniający warunki do korzystania z urlopu wychowawczego tzn. zatrudnieni co najmniej 6 miesięcy mogą jednocześnie korzystać z takiego urlopu, jednak maksymalnie przez 3 miesiące.

Czy tata dziecka może skorzystać z urlopu wychowawczego, kiedy mama tego dziecka jest na urlopie macierzyńskim, a potem rodzicielskim?
Tak, tata wychowujący dziecko, zatrudniony co najmniej 6 miesięcy, może skorzystać z urlopu wychowawczego w trakcie korzystania przez mamę dziecka z podstawowego i dodatkowego urlopu macierzyńskiego, a także z nowego urlopu rodzicielskiego.

Z jakiego urlopu i w jakim wymiarze może skorzystać tata dziecka (w sytuacji, gdy mama tego dziecka wróci do pracy i to on będzie się nim opiekował), który przebywa na urlopie wychowawczym na poprzednie dziecko?
W takiej sytuacji tata przebywający na urlopie wychowawczym na poprzednie dziecko może zrezygnować z tego urlopu, a następnie skorzystać z części podstawowego urlopu macierzyńskiego. Mowa tu o części pozostałej po wykorzystaniu po porodzie co najmniej 14 tygodni podstawowego urlopu macierzyńskiego przez mamę dziecka. Bezpośrednio po podstawowowym urlopie macierzyńskim może natomiast skorzystać z dodatkowego urlopu macierzyńskiego w pełnym wymiarze, a bezpośrednio po nim z nowego urlopu rodzicielskiego.

Czy w przypadku, gdy mama dziecka nie jest nigdzie zatrudniona, tacie tego dziecka przysługuje urlop ojcowski? A rodzicielski?
Urlop ojcowski jest uprawnieniem przysługującym wyłącznie ojcu dziecka. Nie można go zatem dzielić, ani przekazać mamie dziecka. Jeżeli ojciec dziecka jest pracownikiem, urlop przysługuje mu także, jeżeli mama nie pracuje. Natomiast urlop rodzicielski,  który może być wykorzystany przez oboje rodziców, wpisuje się w dotychczasową strukturę urlopów: podstawowego i dodatkowego macierzyńskiego, które związane są ze stosunkiem pracy matki dziecka. Warunkiem jego udzielenia jest bowiem wcześniejsze korzystanie z podstawowego urlopu macierzyńskiego przysługującego mamie dziecka będącej pracownicą, a bezpośrednio po nim z dodatkowego urlopu macierzyńskiego w pełnym wymiarze. Urlop rodzicielski stanowi więc kontynuację tych urlopów.