Maria Montessori była włoską lekarką, która opracowała i wdrożyła metodę wychowania dzieci, pozwalającą na ich swobodny rozwój. Od ponad 110 lat jest ona stosowana w wybranych przedszkolach i szkołach. Więcej na temat Marii Montesori opiszę Wam jak przeczytam książkę o Marii, „Życie, miłość i pasja Marii Montesori” Laury Baldini. Jestem w trakcie czytania i na pewno zrobię jej recenzję na blogu.
Metoda Montessori – najważniejsze założenia
Głównym celem metody Montessori jest pozwolenie na swobodny rozwój dziecka, zgodny z jego potrzebami, zainteresowaniami, możliwościami i kompetencjami. Dziecko jest podmiotem; do niego jest dostosowywane otoczenie, program i zakres nauki. Zdobywanie umiejętności ułatwiają mu specjalnie zaprojektowane „pomoce naukowe”, czyli zabawki pomagające rozwijać wybrane kompetencje.
Metoda Montessori jest mi o tyle bliska, ponieważ starsza córka jest w szkole Montessori i po pierwszym roku jest bardzo zadowolona. Uwielbia swoją szkołę. Stąd, chciałam zrobić bardziej obszerniejszy wpis na temat samej metody Montessori w szkolnictwie.
W tej metodzie ważne są uczucia i emocje dziecka. W trakcie nauki to ono decyduje jakimi zagadnieniami się zajmie, które tematy są dla niego ciekawe i co chce robić. Również ono wybiera sposób spędzania czasu: np. nikt nie zmusza go do udziału w zajęciach grupowych, jeżeli woli samodzielnie zajmować się czymś innym. Taki sposób nauki pozwala mu zaspokoić ciekawość (a także ją pobudza!), zajmować się dziedziną, która jest interesująca, a także osiągnąć satysfakcję z uczenia się nowych rzeczy.
Metoda Montessori – nauczyciele
Rola nauczyciela w wizji Marii Montessori jest nieco inna niż w tradycyjnej szkole. Można powiedzieć, że jest on towarzyszem dziecka w nauce. Jego zadaniem jest stworzenie odpowiedniego otoczenia, zapewnienie dziecku troskliwej uwagi i pomoc, jeżeli okaże się ona konieczna. Ale nawet pomoc jest udzielana w myśl zasady „pomóż mi to zrobić samemu”. Nauczyciel nie rozwiązuje problemu za dziecko, nie narzuca mu swojego punktu widzenia, ale zachęca je do własnej analizy i własnych pomysłów na poradzenie sobie z problemem. W ten sposób dziecko uczy się samodzielności, odpowiedzialności, a także odbiera ważną lekcję – jak zdobyte w trakcie zabawy kompetencje można wykorzystać w praktyce.
Szkoła Montessori
Szkoła realizująca założenia metody Montessori wygląda zupełnie inaczej niż tradycyjne szkoły. Przede wszystkim nie ma w niej tradycyjnych ławek – dzieci pracują tam, gdzie chcą, gdzie im wygodnie (np. na kocach lub dywanikach). Nie ma też dzwonków i ustalonych odgórnie godzin przeznaczonych na naukę.
Pełno za to jest „pomocy naukowych” – zabawek edukacyjnych służących rozwojowi poszczególnych kompetencji. Każda z nich ma swoje miejsce, bo porządek (pomagający usystematyzować otoczenie) jest ważnym elementem metody.
Ciekawostką są lekcje ciszy. To czas, kiedy dzieci mogą „pobyć ze sobą”, poznać swoje wnętrze, posłuchać emocji bez rozpraszających bodźców zewnętrznych. Dzięki nim uczą się introspekcji i autorefleksji; wyciszają się i uspokajają. To ważna nauka na przyszłość, pozwalająca im panować nad emocjami i lękami.
Najważniejsze zasady pedagogiczne w metodzie Montessori:
1. Swoboda wyboru – dziecko samodzielnie wybiera czym się będzie zajmowało, w jakim tempie chce pracować i na co chce poświęcić swój czas. Również do niego należy decyzja z której pomocy edukacyjnej skorzystać i wybór miejsca zabawy (na podłodze czy przy stole). Dziecko decyduje też o formie pracy (czy chce bawić się w samotności, czy potrzebuje pomocy z zewnątrz). Nauczyciel ani nie pospiesza dziecka, ani nie narzuca mu swoich interpretacji. Tworzy jedynie bezpieczne otoczenie, by mogło ono samodzielnie pracować.
2. Izolowanie trudności – dziecko zajmuje się jednym zagadnieniem naraz, by móc się na nim skupić i poznać go. Nie rozpraszają go inne rzeczy.
3. Własne działanie – dziecko może dowolną liczbę razy powtarzać czynności i ma pełną swobodę w wyborze co chce robić.
4. Spójność (transfer) – poszczególne pomoce tworzą spójną całość, dużo materiałów edukacyjnych się ze sobą łączy. Korzystanie z nich jest kontynuacją – każdy jest rozbudowany w stosunku do poprzedniego o jedną dodatkową cechę. Zdobyte kompetencje dziecko może „przetestować” na otoczeniu.
5. Samokontrola – nauczyciel nie ocenia dziecka i jego zabaw – dziecko ocenia się samo, zastanawiając się czy zrobiło dobrze czy źle, a jeżeli dostrzeże błąd to również samodzielnie wymyśla sposób by go naprawić. Nauczyciel służy pomocą jedynie na wyraźną prośbę dziecka i nie rozwiązuje za nie problemu, ale stara się je zachęcić do poszukiwania sposobu jego rozwiązania.
6. Porządek – uporządkowany świat jest łatwiejszy dla dziecka do zrozumienia i daje poczucie bezpieczeństwa. Każda rzecz ma swoje miejsce i każda powinna zostać odłożona na to miejsce po zakończeniu zabawy.
7. Ograniczenia – metoda Montessori nie oznacza chaosu i „władzy dzieci”, bo obowiązują reguły, których celem jest uporządkowanie rzeczywistości i zapewnienie dzieciom bezpieczeństwa.
Metoda Montessori od ponad wieku pozwala dzieciom uczyć się w swoim tempie, rozwijać zainteresowania i poznawać emocje. Jest uznaną metodą wychowania i nauki, harmonicznie wspierającą rozwój dziecka.
Jestem ciekawa co Ty sądzisz o tej metodzie?